Tijdens de online leergang ‘Een datagedreven gemeente’ geven we elke maand een workshop over een thema op gebied van datagedreven sturing. Afgelopen maand stond Data Ethiek op het programma. Sergej Katus, werkzaam bij Privacy Management Partners verzorgde de workshop. Sergej is al 30 jaar lang actief op gebied van Data Ethiek en privacy wetgeving.
Belangrijke punten die in de workshop naar voren kwamen zijn:
• Data en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
• De AVG en privacy
• Het AVG kompas
Data en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Een vraagstuk die tijdens de workshop besproken is: hoe gaan we met de data om vanuit een Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen oogpunt? Dit heeft volgens Sergej te maken met data Ethiek. Dit betekent in feite dat je iets goed doet en niet fout. Dus, doe je het goede én doe je het goede eigenlijk wel goed?
Bij datagedreven werken word je vaak gewezen op de risico’s en gevaren, maar er moet juist aandacht zijn voor hoe je de risico’s kan beheren en beschermen. Hoe je dit kan doen, behandelen we in de volgende workshop over Informatiebeveiliging.
De AVG en privacy
Wat vaak een misvatting is, is dat de AVG niet gaat over privacy. Het woord privacy komt er niet eens in voor. De AVG staat voor: verordening van de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerken van persoonsgegevens.
In feite komt het erop neer dat wanneer alles goed is afgekaderd (privacy by design) en zolang je het gevoel hebt wat je hebt bedacht aan maatregelen helpt om de problemen op te lossen die je ziet en dat dit normaal gesproken moet werken, dan is het ‘oké’ volgens de AVG.
Over het algemeen mag je van de AVG informatie wat is verzameld, niet voor een ander doel gebruiken. Persoonsgegevens mogen alleen voor wel bepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doelen worden verwerkt. Je mag de persoonsgegevens dan voor dat doel of die doelen gebruiken. Echter, verdere verwerking wordt onder de verordening toegestaan in 3 situaties:
• Er is sprake is van een verenigbaar doel
• Betrokkene heeft toestemming gegeven voor de verdere verwerking (ook in het geval het doel van de verdere verwerking niet verenigbaar is met het oorspronkelijke doel).
• Zeker stellen dat de bedoelde doelstelling van algemeen belang is.
Het AVG kompas
Nederland gaat steeds digitaler, maar we moeten goed in de gaten houden wat wel en niet mag met betrekking tot data vergaring. De AVG geeft hiervoor genoeg handvatten.
Zoals te zien is in Figuur 1 valt de AVG tussen risico’s en het controleren van deze risico’s. Risico worden uitgelegd naar goed onderbouwde argumenten. Met elkaar moet je goed nadenken om te komen tot maatregelen dat je op een eerlijke en betrouwbare manier bezig bent. Het is ook wenselijk om daar te zitten.
Echter zitten veel organisaties nog in de fase van Figuur 2. Dus tussen ‘formaliteiten’ en ‘in control’ of ‘formaliteiten’ en niet ‘in control’. Dit komt mede omdat er telkens gewezen wordt op de risico’s en gevaren, maar er wordt niet gesproken hoe je de risico’s kan beheren en beschermen. Doordat er ook angstverhalen rondgaan, gaan mensen twijfelen over het gebruik van data. Echter, wanneer er wordt gesproken hoe de risico’s beschermd en beheerd worden, zal een organisatie langzaam opschuiven naar de positie ‘in control’ en ‘risico’s’. Hierdoor komt er een breder draagvlak voor het gebruiken van data in de bedrijfsvoering omdat het AVG-proof is.
Ga aan de slag met data, en denk goed na over het gebruik én het doel
Belangrijk om goed te beschrijven bij het gebruik van data is ‘doe je het goede én doe je dit goed?’ Dit onderwerp wordt verder uitgelicht in de volgende leergang op 30 november. Daarnaast is het ook belangrijk dat de AVG regels goed begrepen worden. Wanneer je alles ‘privacy by design’ hebt en zolang je het gevoel hebt wat je hebt bedacht aan maatregelen helpt om de problemen op te lossen die je ziet en dat dit normaal gesproken moet werken, dan is het oké via de AVG. Ook mag je van de AVG data hergebruiken als het aan bepaalde voorwaarden voldoet. Het AVG kompas is een handige tool om te zien waar jij als organisatie zit en zo kan je zien welke weg je nog te gaan hebt om de AVG goed in de vingers te hebben. De vraag die nu rest is: Aan welke kant van het kompas zit jouw gemeente?
